Afgelopen zondag wonnen Fem van Empel en Thibau Nys de eerste van veertien wereldbekerwedstrijden veldrijden in Waterloo, VS. Het Amerikaanse continent is nu al negen jaar gastheer van rondes die gezamenlijk worden georganiseerd door Flanders Classics en de International Cycling Union. Het evenement heeft een aantal vragen en interesses opgeroepen. Maar waarom verhuist veldrijden naar de Verenigde Staten?
Veldrijden: Amerikaanse atleten in de dop
Veldrijden is een discipline die vooral wordt beoefend op het Europese continent, in de winter. De cultuur van de sport ontstond in Illinois, VS, in het begin van de jaren 1960. Daarna verspreidde de sport zich over het hele land. De sport kreeg echter pas een internationale dimensie toen in 1999 de eerste wereldmedailles werden gewonnen door Mattew Kelly en Tim Johnson. Respectievelijk wereldkampioen junioren en bronzen medaillewinnaar in de U23-categorie. Sindsdien zijn Daniel Summerhill (2000) in de juniorencategorie, Jonathan Page (2007) in de elitecategorie en Ellen Noble (2017) in de vrouwen U23-categorie erin geslaagd om uit de Europese traditie te breken en medailles mee naar huis te nemen voor de Verenigde Staten.
Ondanks hun zeer recente opname vormen de junioren bij de vrouwen een uitzondering. Met de Amerikaanse Madigan Munro (2020) en de Canadese zusjes Holmgren (2023). Het echte boegbeeld voor de VS rust echter op de schouders van Katherine Compton. Zij is meervoudig medaillewinnares in de elite-vrouwencategorie (2007, 2009, 2011, 2013 en 2018). De Amerikaanse uit North Carolina is nog steeds de meest succesvolle veldrijdster van de Verenigde Staten, alle categorieën bij elkaar. In de loop van haar carrière heeft het nationale icoon maar liefst 23 wereldbekeroverwinningen behaald. Ze duwt de jongeren door het kreupelhout op Amerikaanse circuits die worden gekenmerkt door hun steile hellingen.
Wereldbekeromschakeling in de Verenigde Staten
Op 16 december 2015 vond er een kleine revolutie plaats. Las Vegas was gastheer van de eerste wereldbekerwedstrijd veldrijden buiten Europa. Noord-Amerika zette zijn overgang naar een nieuwe dimensie voort, nadat het twee jaar eerder de Wereldkampioenschappen in Louisville had georganiseerd. Bryan Cookson, toenmalig voorzitter van de UCI, zag dit als een teken van de “voortdurende internationalisering” van de sport. Hoewel de ronde in Montréal (Canada) nooit van de grond kwam door een gebrek aan voldoende financiële middelen, zijn de Verenigde Staten sindsdien het evenement blijven organiseren. Sindsdien zijn de Verenigde Staten één of meerdere wereldbekerrondes blijven organiseren. Niet minder dan 36 ruiters kwamen uit Europa om deel te nemen aan dit eerste evenement buiten hun continent. Het was een enthousiasme dat veelbelovend was.
De zaken ontwikkelden zich echter heel anders. Het jaar daarop leek de poen te zijn doorgedrongen. Renners van over de hele wereld kwamen opdagen, inclusief de Pan-Amerikanen. Maar de laatste jaren is het aantal Europeanen gestaag afgenomen. Sinds 2019 en de terugtrekking van Mathieu van der Poel en Wout van Aert uit de veldritten aan het begin van het seizoen, is hun aantal gedaald van ongeveer dertig naar slechts twintig. Om te zeggen dat er een oorzakelijk verband is dankzij hun aanwezigheid lijkt nogal vergezocht. Toch wordt de grens van twintig alleen doorbroken als er meerdere World Cups achter elkaar worden gehouden.
2021 als uitzondering
Het seizoen 2021 was bijna een uitzondering, met de organisatie van Waterloo, Fayetteville en Iowa als voorbereiding op het wereldkampioenschap, aan het einde van het seizoen, op Amerikaanse bodem. Een wereldkampioenschap dat de twee sterren van de discipline ontliepen, waardoor de weg werd vrijgemaakt voor een eerste wereldtitel voor de competitie. Tom Pidcock, nog zo’n wonderkind van de discipline, kwam uit in de iriserende trui. Een kortstondige opleving. Dit jaar, met alleen het WK in Waterloo op Amerikaanse bodem, maakten maar weinigen de reis. Slechts dertien Europeanen namen deel. Een ontnuchterende mislukking. Rondrennen in het hoofdkwartier van de Trek-ploeg is niet langer genoeg om renners aan te trekken. Er moeten vragen worden gesteld over hoe je crosscountry-renners naar de Verenigde Staten kunt lokken.
De Amerikaanse formule duurzaam maken
De aantrekkingskracht van de Amerikaanse formule is niet langer unaniem. Voor Anthony Colas, commentator op Eurosport, “verliest de wereldbeker zijn cachet”. Te veel UCI World Cup-evenementen en de export van wedstrijden weg van het hart van de Benelux, in Noord-Europa. Felipe Orts Lloret, bijvoorbeeld, is gedwongen om tijdens het seizoen in België te blijven om lange- en vervelende reizen vanuit zijn geboorteland Spanje te vermijden.
Dit probleem werd aangekaart door Jurgen Mettepenningen in een interview met Sporza. De manager van de Pauwels Sauzen-Bingoal benadrukt de exorbitante kosten van het oversteken van de Atlantische Oceaan. Voor slechts één uur racen is een immobilisatie van drie of vier dagen op Amerikaanse bodem nodig. De kosten van de Vlaamse ploeg voor acht personen (vier renners en vier stafleden) bedragen “tussen de €20.000 en €25.000” (vliegtickets heen en terug, fietsbeschermers voor ongeveer €250 x 2, een doos met reservemateriaal, huur van een voertuig voor ongeveer €1.500, accommodatie, eten). Het sportieve aspect, met het algemene klassement, heeft voorrang op de wens om zo’n reis te maken, vooral als er maar één ronde van de Wereldbeker wordt georganiseerd, zoals dit jaar het geval is.
Steve Chainel, een voormalig renner en teammanager, beschrijft de financiële problemen. Door de reis te maken, moeten de teams in de top vijftien eindigen om winst te maken of op zijn minst break-even te draaien. De Franse kampioen veldrijden van 2018 benadrukte ook het belang van de aanwezigheid van de sponsor op het Amerikaanse continent.
Financiële moeilijkheden
“Op dat moment was de sponsor blij met de zichtbaarheid. Er werd 10% van het budget aan toegewezen en de rest van het seizoen werd dienovereenkomstig gepland. Toegegeven, deze analyse zou niet gedeeld worden door een bedrijf als Pauwels Sauzen, dat weinig aantrekkingskracht heeft op de Amerikaanse markt.” Steve Chainel rapporteerde echter ook over het belang van de rol van de federaties. “In Frankrijk zijn het de ploegen die betalen. In het buitenland zijn het de renners die met deze kosten moeten omgaan” en hun seizoen daarop afstemmen. Zoals een renner als Laurens Sweeck, van wie sommige waarnemers vermoeden dat hij de ernst van zijn blessure veinst om zo’n reis te vermijden.
Een feitelijke ongelijkheid tussen de twee grote armada’s van het Europese veldrijden: Pauwels Sauzen – Bingoal en Baloise Trek Lions. De laatste is duidelijk niet in dezelfde klasse als zijn rivalen. En met reden, want met het hoofdkantoor in Waterloo betaalt het Amerikaanse bedrijf de hoge kosten van het reizen naar de VS door materiaal en personeel (mecaniciens en assistenten) te leveren. Anthony Colas vraagt zich af of “de teams geen oplossing zullen vinden op de dag dat Trek zich terugtrekt” uit de sponsoring. Hoe het ook zij, de huidige eisen van zowel spelers als toeschouwers zijn gebaseerd op een reeks van ten minste twee veldritten op Amerikaanse bodem, om de reis buiten Europa de moeite waard te maken. Steve Chainel merkte het belang op van de “Chicago – Iowa met de afstand– verbinding, waar hij van had genoten in de dagen dat hij nog door het kreupelhout zwierf.
Andere overwegingen om rekening mee te houden
Het valt nog te bezien of mensen pessimistisch zullen blijven over de duurzaamheid van WK’s in de Verenigde Staten. In de toekomst zullen ecologische kwesties waarschijnlijk belangrijker worden, naast economische argumenten. En ongetwijfeld, wanneer het wielrennen (in al zijn vormen en op alle niveau’s) zijn ecologische voetafdruk onder de loep neemt, zal het veldrijden opnieuw Europees worden. Tenzij de globalisering van de sport doorzet. Dat opent de weg naar het tot nu toe verwaarloosde Canada. Of naar warmere klimaten, zoals Zuid-Amerika. En waarom niet Australië, dat een steeds belangrijkere rol speelt in het wereldwielrennen.
Ontdek alle sportweddenschappen op het veldrijden bij Ladbrokes.be.
